الهیات فازی: روایت دیدگاه عرفانی امام خمینی(س) در مسألة تنزیه وتشبیه

پیش از این در شمارة 11 و 12 نخستین بخش از معرفی وشرح نقدهای عرفانی امام خمینی بر متن و شرح کتاب فصوص الحکم ابن عربی،ضمن معرفی و توصیف کمّی و کیفی این نقدها که در قالب مجموعه‌ای از تعلیقات ایشان بر شرح فصوص قیصری به جا مانده است ، به طرح فهرست‌وار گوشه‌ای از این تعلیقات و سپس شرح یکی از آنها پرداختیم [س 3 1380].   اکنون در این مقاله در نظر داریم که به شرح و تحلیل یک تعلیقة انتقادی دیگر از امام بپردازیم. این تعلیقه در فص نوحی و به مناسبت بحث تنزیه و تشبیه در دعوت نوح(ع) به نگارش درآمده است. شکی نیست که یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین مباحث در حوزة کلام والهیات, مبحث الهیات تنزیهی و تشبیهی و طبقه‌بندی ادیان براساس این دو نوع الهیات است . بحث از الهیات تنزیهی و تشبیهی در واقع بحث بر سر مسألة منطق دعوت انبیا یعنی تعیین نوع این دعوت در انبیا وادیان الهی از میان دو نوع تنزیهی یا تشبیهی آن است. حضرت امام در این تعلیقه, ضمن بیان دیدگاه انتقادی خود در این خصوص, به نقد دیدگاه استادش، عارف شاه آبادی، نیز می‌پردازد.